Viewing page 38 of 83

This transcription has been completed. Contact us with corrections.

Regio: Tiel e.o.
Frequentie: dagelijks
Datum: 31/12/92

Overzichtstentoonstelling van Wallace Berman in ICA

De mystiek van het draagbare radiootje

AMSTERDAM — Wallace Berman (1926-1976) is een exponent van de Beat-generation, een groep kunstenaars van vlak na de oorlog die muziek (vooral jazz), poëzie en beeldende kunst vermengden tot sociaal geëngageerde kunst. Waar de Pop-kunstenaars van een generatie later de schone schijin van de reclame en de Amerikaanse droom verbeeldden, toonde Berman meer de achterkant, de ziel van de Amerikaanse maatschappij. Hij maakte daarvoor gebruik van de (foto)collage-techniek. Het bood hem de mogelijkheid associatieve dwarsverbanden te leggen tussen beeldelementen.

In de retrospectieve tentoonstelling van Berman, die momenteel in het Amsterdamse ICA is te zien, komt met name de fotografische reproductie van een draagbaar radiootje geklemd in een hand voor, die de kunstenaar in wisselende gridpatronen presenteert. Op de plaats van de luidspreker heeft Berman steeds een andere foto gemonteerd, zodat een geschakeerde lappendeken van radio's met steeds verschillende beeldelementen ontstaat. De symboliek van de radio met het erin gemonteerde     
beeldelement heeft iets weg van het verkondigen van een boodschap. De radio als spreekbuis van Bermans generatie, die allerhande informatie uitspuwt als representatie van de Amerikaanse maatschappij. Wat wordt verkondigd hoeft echter nog niet in relatie te staan met wat er werkelijk gebeurt. Tussen de artefacten uit het dagelijks leven (President Kennedy, kinderen, basketballers, pornografische scènes, motoren), mengt Berman daarom mystieke beeldelementen zoals een slang, een kruis een boeddha-beeld of een schedel. Hij mystificeert daarmee feitelijk de werkelijkheid, om deze zo bloot te leggen.

Deze mystiek is ook de basis voor het gebruik van Hebreeuwse tekens in de collages en in sculpturen (voornamelijk zwerfkeien met Hebreeuwse teksten op een sokkel of in een kistje). Deze teksten zijn onsamenhangend, ze vertellen geen logisch verhaal. Over de precieze betekernis ervan is niemand echt zeker, maar ze worden wel in verband gebracht met de Kabbala, een occulte interpretatie van de Joodse Thora. Berman lijkt de tekens vooral te gebruiken om het gevoel van mystiek over te brengen. Het lijken gecodeerde boodschappen, die Bermans persoonlijke revolutie ondersteunen. Berman heeft steeds gevochten voor een revolutie die een nieuw soort denken op gang moest bregen, los van vastgeroeste dogma's.

Bermans motto was 'Art is Love is God' (Knust is Liefde is God). De kunst was voor hem een vehikel om tot de essentie van het leven door te dringen. Een opstap naar een esoterisch geluk. De manier waarop hij dit doet is zonder meer intrigerend. De sterkste werken zijn collages die Berman per post aan vrienden verstuurde en werken waarin hij de poëzie van de Beatdichters verwerkte. In dezelfde categorie valt het tijdschrift Semina, waarvan Berman negen afleveringen maakte in de periode 1955-1964. Ook daarin vermengt de kunstenaar zijn eigen poëtische beeldtaal met de geschreven poëzie van bevriende dichters. Recentelijk zijn alle nummers in een fascimile-editie uitgebracht. Het geeft het publiek de mogelijkheid opnieuw de impact van het toen avantgardistische tijdschrift te voelen

ROBBERT ROOS

'Wallace Berman', t/m 7 februari, ICA, Nieuwe Spiegelstraat 10, Amsterdam., Di t/m zo 11-17.00 uur, do 11-21.00 uur. Catalogus